abdominal aort anevrizması ne demek?

Abdominal Aort Anevrizması (AAA)

Abdominal aort anevrizması (AAA), karın bölgesinde bulunan aort damarının anormal şekilde genişlemesidir. Aort, kalpten vücuda oksijenli kan taşıyan ana atardamardır. Anevrizma, damar duvarının zayıflaması sonucu oluşur ve zamanla yırtılma (rüptür) riski taşır. AAA genellikle yavaş ilerler ve belirgin semptomlar göstermeyebilir, bu nedenle sıklıkla başka nedenlerle yapılan tıbbi görüntülemeler sırasında tesadüfen teşhis edilir.

Epidemiyoloji

• AAA, genellikle 65 yaş üstü erkeklerde daha sık görülür.
• Sigara içenlerde risk belirgin şekilde artar.
• Aile öyküsünde AAA olanlarda risk daha yüksektir.
• Prevalansı yaşla birlikte artar.
• Tarama programları sayesinde erken teşhis oranları artmaktadır.

Nedenleri ve Risk Faktörleri

AAA'nın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, çeşitli faktörlerin rol oynadığı düşünülmektedir:

• Ateroskleroz: Ateroskleroz (damar sertliği), aort duvarının zayıflamasına ve anevrizma oluşumuna katkıda bulunabilir.
• Genetik Yatkınlık: Ailede AAA öyküsü olan bireylerde risk artar. Genetik faktörlerin rolü üzerine araştırmalar devam etmektedir.
• Sigara: Sigara içmek, AAA gelişimi ve büyümesi için önemli bir risk faktörüdür. Sigara, damar duvarlarını zayıflatarak anevrizma oluşumuna zemin hazırlayabilir.
• Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon): Yüksek%20Tansiyon, aort duvarına sürekli baskı yaparak anevrizma oluşumunu hızlandırabilir.
• Enfeksiyonlar: Nadir durumlarda, bazı enfeksiyonlar (örneğin, sifiliz) aort duvarını zayıflatarak anevrizmaya neden olabilir.
• Travma: Aorta'ya doğrudan travma, damar duvarında hasara yol açarak anevrizma gelişimine katkıda bulunabilir.
• Diğer Damar Hastalıkları: Marfan sendromu gibi bazı genetik hastalıklar veya diğer damar hastalıkları da AAA riskini artırabilir. Marfan%20Sendromu.

Belirtiler

AAA genellikle belirti vermez. Anevrizma büyüdükçe bazı belirtiler ortaya çıkabilir:

• Karın Ağrısı: Özellikle sırta veya yanlara yayılan, derin ve sürekli bir ağrı.
• Nabız Hissi: Karında hissedilen, anormal bir nabız hissi.
• Sırt Ağrısı: Anevrizmanın omurgaya baskı yapması sonucu oluşabilir.
• Bacak Ağrısı: Anevrizmanın bacaklara giden damarlara baskı yapması sonucu oluşabilir.
• Hazımsızlık ve İştahsızlık: Anevrizmanın sindirim sistemine baskı yapması sonucu oluşabilir.

Rüptür (Yırtılma) Durumunda:

• Ani ve şiddetli karın, sırt veya kasık ağrısı.
• Baş dönmesi ve bayılma.
• Hızlı kalp atışı.
• Terleme.
• Şok tablosu.

Rüptür, acil tıbbi müdahale gerektiren hayati tehlike taşıyan bir durumdur.

Tanı

AAA tanısı genellikle aşağıdaki yöntemlerle konulur:

• Fizik Muayene: Doktor, karında anormal bir nabız hissedebilir.
• Ultrasonografi: Karın ultrasonu, anevrizmanın boyutunu ve yerini belirlemek için kullanılan, non-invaziv ve güvenilir bir yöntemdir.
• Bilgisayarlı Tomografi (BT) Anjiyografi: BT anjiyografi, aortanın detaylı görüntülerini sağlar ve anevrizmanın boyutunu, şeklini ve komşu organlarla ilişkisini değerlendirmek için kullanılır.
• Manyetik Rezonans (MR) Anjiyografi: MR anjiyografi, BT anjiyografiye benzer bilgiler sağlar ve özellikle böbrek fonksiyon bozukluğu olan hastalarda tercih edilebilir.
• Anjiyografi: Anjiyografi, kasıktan veya koldan bir kateter yerleştirilerek aortaya kontrast madde verilmesi ve röntgen çekilmesi işlemidir. Anevrizmanın detaylı görüntülenmesini sağlar ve tedavi planlamasında yardımcı olabilir.

Tedavi

AAA tedavisi, anevrizmanın büyüklüğüne, büyüme hızına, hastanın genel sağlık durumuna ve semptomların varlığına göre belirlenir.

• Gözlem (Bekle ve Gör): Küçük anevrizmalar (genellikle 5.5 cm'den küçük) ve düşük riskli hastalarda, düzenli aralıklarla ultrason veya BT taramalarıyla anevrizmanın büyüklüğü takip edilir. Yaşam tarzı değişiklikleri (sigarayı bırakmak, tansiyonu kontrol altında tutmak) önerilir.
• Açık Cerrahi Onarım: Anevrizma bölgesine cerrahi olarak ulaşılır, hasarlı aorta bölümü çıkarılır ve yerine sentetik bir greft (damar yaması) yerleştirilir. Bu yöntem, uzun yıllardır kullanılan etkili bir tedavi yöntemidir. Ancak, genel anestezi gerektirir ve iyileşme süreci daha uzun olabilir.
• Endovasküler Anevrizma Onarımı (EVAR): EVAR, kasıktan küçük kesilerle yerleştirilen kateterler aracılığıyla gerçekleştirilen minimal invaziv bir yöntemdir. Kateterler aracılığıyla anevrizma bölgesine bir stent-greft yerleştirilir. Stent-greft, anevrizma duvarını destekler ve kan akışını normal aorta yoluyla yönlendirir. EVAR, açık cerrahiye göre daha kısa iyileşme süreci sunar, ancak her hasta için uygun olmayabilir ve uzun dönemde ek müdahaleler gerekebilir.

Tedavi Seçimi:

Tedavi seçimi, hastanın genel sağlık durumu, anevrizmanın büyüklüğü, şekli, yerleşimi ve cerrahın deneyimi gibi faktörlere bağlı olarak değişir.

Komplikasyonlar

AAA'nın en ciddi komplikasyonu rüptürdür (yırtılma). Diğer komplikasyonlar şunlardır:

• Tromboz: Anevrizma içinde kan pıhtısı oluşması.
• Embolizasyon: Kan pıhtısının koparak vücudun diğer bölgelerine gitmesi ve damar tıkanıklığına neden olması.
• Böbrek Yetmezliği: Anevrizmanın böbrek damarlarını etkilemesi sonucu oluşabilir.
• İskemi: Anevrizmanın diğer organlara kan akışını engellemesi sonucu oluşabilir.

Prognoz

Tedavi edilmeyen AAA'ların prognozu kötüdür. Rüptür riski, anevrizmanın büyüklüğü ile doğru orantılıdır. Erken teşhis ve uygun tedavi ile prognoz önemli ölçüde iyileştirilebilir.

Önleme

AAA gelişimini önlemek için yapılabilecekler:

• Sigarayı Bırakmak: Sigara, AAA için en önemli risk faktörlerinden biridir.
• Tansiyonu Kontrol Altında Tutmak: Yüksek tansiyon, aort duvarına zarar verebilir.
• Sağlıklı Beslenmek: Düşük yağlı ve dengeli beslenmek, damar sağlığını korumaya yardımcı olur.
• Düzenli Egzersiz Yapmak: Egzersiz, genel sağlığı iyileştirir ve damar sağlığını destekler.
• Risk Faktörlerini Yönetmek: Diyabet, yüksek kolesterol gibi risk faktörlerini kontrol altında tutmak önemlidir.
• Tarama Programlarına Katılmak: Risk grubunda olan (özellikle 65 yaş üstü erkek sigara içenler) bireylerin düzenli olarak AAA taraması yaptırması önerilir.

Önemli Not: Bu makale sadece bilgilendirme amaçlıdır ve tıbbi tavsiye yerine geçmez. AAA şüphesi olan veya risk faktörleri taşıyan bireylerin mutlaka bir doktora başvurması ve gerekli tetkikleri yaptırması önemlidir.